Olejek eteryczny to ciekła, lotna substancja zapachowa, znajdująca się najczęściej w specjalnych komórkach tkanki wydzielniczej roślin. Takie komórki są charakterystyczne dla roślin olejkodajnych, na przykład gatunków z rodziny sosnowatych, jasnotowatych, mirtowatych, rutowatych i baldaszkowatych. Pod względem składu olejek jest mieszaniną rozmaitych związków chemicznych, jak ketony, aldehydy, alkohole, estry, laktony, terpeny, oraz innych związków organicznych, w tym zawierających azot i siarkę związków o nieprzyjemnym zapachu (aminy, tiole).

Olejki lotne pozyskuje się na skalę przemysłową ze świeżych bądź suszonych roślin. Są wyodrębniane z odpowiedniego surowca roślinnego najczęściej przez destylację z parą wodną lub ekstrakcję. Są stosowane, wraz z innymi substancjami zapachowymi, w perfumiarstwie (perfumy, woda kolońska). Olejki lub całe rośliny olejkodajne są też wykorzystywane jako przyprawy, środki terapeutyczne (ziołolecznictwo) oraz w aromaterapii.

Obecnie znanych jest około 2 tysiące gatunków roślin olejkodajnych występujących we wszystkich strefach klimatycznych, choć najliczniej w strefie zwrotnikowej. Reprezentują one różne rodziny roślin naczyniowych, przy czym najwięcej ich należy do: sosnowatych, cyprysowatych, wawrzynowatych, imbirowatych, różowatych, jasnotowatych, mirtowatych, oliwnikowatych, rutowatych, baldaszkowatych i astrowatych.

Olejki eteryczne wytwarzane i gromadzone są rozmaitych organach roślinnych, choć zwykle w obrębie poszczególnych rodzin w ściśle określonych, na przykład u baldaszkowatych są to głównie owoce i korzenie, u jasnotowatych – liście i kwiaty, u tatarakowatych i kosaćcowatych – kłącza. Czasem w różnych częściach roślin występują rozmaite olejki i tak na przykład pomarańcza gorzka wytwarza trzy odmienne olejki w kwiatach, liściach i w młodych pędach. Olejki wytwarzane są w tkankach wydzielniczych w zewnętrznej części roślin (np. we włoskach gruczołowych lub w kwiatach), ewentualnie wewnątrz roślin (w kanałach i zbiornikach olejowych). Zawartość olejków w organach roślin bywa bardzo różna i zmienna w zależności od warunków otoczenia, a nawet pory dnia. Zwykle największe ilości olejków występują w roślinach tuż przed kwitnieniem, ewentualnie w przypadku roślin gromadzących olejki w owocach – w czasie ich dojrzewania. Maksymalnie olejki stanowić mogą nawet 20% składu szczególnie aromatycznych owoców, kwiatów lub liści. Zwykle w roślinach olejkodajnych olejki stanowią od kilku miligramów do kilkudziesięciu gramów w jednym kilogramie surowca.

Charakterystyka olejków